هیأت امنا

هيات امنا براي اولين بار در ايران در اساسنامه دانشگاه شهيد بهشتي (ملي سابق) مصوب ۱۳۳۹ به عنوان ركن اول دانشگاه مطرح شد. اما دانشگاههایی كه به ترتيب داراي هيات امنا شدند عبارتند بودند از:
 

 

به موجب قانون مذكور به دولت اجازه داده شد كه در صورت اقتضاي مقررات اين قانون در ساير دانشگاه‌ها و دانشكده‌ها و موسسات تعليماتي عالي و تحقيقاتي كشور نيز به موقع اجراء بگذارد. نحوه انتخاب هيات امناء موضوع اين قسمت مي‌بايستي به تصويب كميسيون‌هاي آموزش و پرورش مجلسين برسد.
در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي خارج از پايتخت، استاندار و رئيس انجمن مربوط نيز عضو هيات امناء بودند.
در مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي وابسته به ساير وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي وزير يا مسئول دولتي نيز به اقتضاي سمت خود رياست يا عضويت هيات را داشتند.
روساي دانشگاهها و موسسات آموزشي عالي و پژوهشي بدون حق راي در جلسات شركت داشتند.

دانشگاه مشهد، اولين جلسه آن در تاريخ 1346/۱۱/15 تشكيل گرديد و آيين‌نامه داخلي هيات امناي آن به تصويب رسيد. اعضاي هيات امنا عبارتند بودند از: وزير دربار، وزير علوم و آموزش عالي، وزير آموزش و پرورش، وزير آباداني و مسكن، استاندار خراسان، دبيركل سازمان امور اداري و استخدامي، قائم مقام وزير دارائي، مدير عامل بنياد فرهنگي، قائم مقام مدير عامل سازمان برنامه، قائم مقام مدير عامل شركت نفت، يكي از اساتيد دانشكده پزشكي دانشگاه تهران، مدير عامل كارخانجات صنعتي ايران ناسيونال، معاون دانشكده دندانپزشكي، رئيس دانشگاه مشهد
در سال ۱۳۵۰, قانون هياتهاي امناي موسسات عالي علمي- دولتي به تصويب مجالس وقت رسيد و براساس اين قانون, دانشگاهها موظف شدند كه هيات امناي مستقلي تشكيل دهند. هدف از اين قانون ايجاد هماهنگي و يكپارچگي بيشتر ميان همه دانشگاهها و موسسات آموزش عالي بود.

در سال ۱۳۵۳, قانون اصلاح پاره‌اي از مواد قانون هياتهاي امناي موسسات عالي علمي- دولتي در مجالس وقت به تصويب رسيد. بر طبق اين قانون وزارت علوم و آموزش عالي مكلف شد كه براي هر يك از دانشگاههاي دولتي و غير دولتي و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي دولتي, هيات امنايي با تركيب و وظايف يكسان و طبق مقررات مربوطه تشكيل دهد.
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به استناد لايحه قانوني انحلال هيات هاي امناي دانشگاهها و موسسات آموزش عالي و پژوهشي اعم از دولتي و غير دولتي و خصوصي مصوب۱۳/۱۲/۱۳۵۷ وظايف و اختيارات هياتهاي امناي كليه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي منحل و وظايف و اختيارات هياتهاي امناي دانشگاهها و موسسات آموزش عالي طبق همين قانون به هيات ۳  نفري جانشين هيات هاي امنا واگذار شد.

سرانجام شورايعالي انقلاب فرهنگي در جلسات ۱۸۱ و ۱۸۳ مورخ 67/۱۲/9 و67/۱۲/23 تصويب نمود كه هريك از وزارتخانه‌هاي فرهنگ و آموزش عالي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي دانشگاهها و موسسات آموزش عالي و پژوهشي وابسته به خود مي‌توانند هيات امنائي با تركيب ذيل تشكيل دهند.
الف- وزير
ب- رئيس مؤسسه
ج- ۴ تا ۶ تن از شخصيتهاي علمي و فرهنگي و يا اجتماعي محلي و كشوري كه نقش مؤثري در توسعه و پيشرفت مؤسسه مربوط داشته باشند.
د- وزير و يا نماينده وزير برنامه و بودجه